سازمان مردم‌نهاد یا سمن
(NGO) به سازمانی اشاره می‌کند که مستقیما بخشی از
ساختار دولت محسوب نمی‌شود اما نقش بسیار مهمی به‌عنوان واسطه بین فرد‌فرد مردم و
قوای حاکم ایفا می‌کند.
بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد غیر انتفاعی
هستند. بودجه این سازمان‌ها از طریق کمک‌های مردمی یا سازمان‌های دولتی تأمین می‌شود.
بعضی از سازمان‌های مردم‌نهاد نیمه مستقل وظایف و
کارهای دولتی را نیز انجام می‌دهند. برخی از این سازمان‌ها هیچ علاقه‌ای به سیاست
ندارند؛ این در حالی است که برخی از آنها به منظور تأمین منافع اعضای خود صرفا به
لابی‌گری در دولت می‌پردازند.
از آنجا که اصطلاح «سازمان مردم‌نهاد» بسیار کلی
است، بسیاری از این سازمان‌ها ترجیح می‌دهند از اصطلاح نهادهای خیریه استفاده
کنند.
تاریخچه
اگرچه انجمن‌های داوطلبانه شهروندان در سراسر
تاریخ وجود داشته‌اند اما سازمان‌های غیردولتی در 2قرن اخیر توسعه یافته‌اند. یکی
از نخستین سازمان‌های این‌چنینی، صلیب سرخ جهانی است که در سال ۱۸۶۳ تأسیس شد.
عبارت «سازمان‌های غیردولتی» با تأسیس سازمان ملل
متحد در سال ۱۹۴۵ به وجود آمد.
فرایند جهانی‌سازی در قرن بیستم موجب اهمیت یافتن
سازمان‌های مردم‌نهاد شد. امکان حل خیلی از مشکلات توسط دولت یک کشور وجود نداشت.
معاهدات بین‌المللی و سازمان‌های بین‌المللی از قبیل سازمان تجارت جهانی بیش از حد
بر منافع مؤسسات مالی بزرگ متمرکز بودند.
در اقدامی برای متعادل کردن این روند، سازمان‌های
غیردولتی با تأکید بر مسائل بشردوستانه و کمک به توسعه تأسیس شدند که نمونه بارز
آن اجلاس اجتماعی جهان است که هر ساله در ماه ژانویه در داووس برگزار شده و رقیب
اجلاس اقتصادی جهان محسوب می‌شود.
اهداف
سازمان‌های مردم‌نهاد برای رسیدن به اهداف
گوناگونی فعالیت می‌کنند و معمولا در جهت پیشبرد اهداف سیاسی یا اجتماعی اعضا در
حرکت هستند. برای مثال می‌توان به بهبود وضعیت محیط‌زیست، تشویق گروه‌ها و مردم به
رعایت حقوق بشر، بالا بردن سطح رفاه اقشار محروم و آسیب‌پذیر یا مطرح ساختن یک
برنامه مشترک و دسته‌جمعی اشاره کرد.
تعداد این قبیل سازمان‌ها بسیار زیاد است و اهداف
آنها طیف وسیعی از موقعیت‌های سیاسی و اجتماعی را در بر می‌گیرد. حتی می‌توان آن
را بی‌شک به مدارس خصوصی و سازمان‌های ورزشی نیز ربط داد.
سابقه تشکل‌های مردم‌نهاد در ایران
مساجد، تکایا و هیئت‌های مذهبی را نهادهای
غیردولتی سنتی قدیمی می‌دانند و پس از آن صندوق‌های قرض‌الحسنه، خیریه‌ها، انجمن‌های
اسلامی و حتی دوره‌های فارغ‌التحصیلی در دوران بعدتر و سپس اتحادیه‌ها، اصناف و
نظام‌های صنفی و مهندسی و... شکل‌های جدیدتر نهادهای مدنی هستند که البته رفته
رفته می‌باید از دست مدیران نیمه‌دولتی خارج شوند.
به NGO سازمان
مردم نهاد در ایران (به اختصار: سَمَن) یا تشکل غیردولتی می‌گویند و سازمان‌های
مردم‌نهاد، اساسا با تأکید بر ۳ اصل داوطلبانه، غیر انتفاعی و غیر سیاسی تشکیل و
تأسیس می‌شوند
جهت ثبتNGOبه سایت زیر مراجعه نمایید
www.saman.moi.ir